Zelfheling: de kracht van integratie boven spiritual bypassing

In de wereld van persoonlijke ontwikkeling en spiritualiteit is heling vaak het uiteindelijke doel. Velen van ons zoeken verlichting van pijn, ongemakken en uitdagingen, waarbij spiritualiteit vaak wordt gezien als een weg naar innerlijke rust en vrede. Maar wat gebeurt er wanneer we spiritualiteit gebruiken om onze pijn te vermijden in plaats van deze onder ogen te zien? Dit fenomeen, bekend als spiritual bypassing, kan ons afhouden van echte heling en balans. Hieronder leg ik je uit wat de gevaren zijn van spiritual bypassing,  en wat het belang is van eigen verantwoordelijkheid. Daarnaast behandel ik drie essentiële stappen voor zelfheling.

Wat is spiritual bypassing?

Spiritual bypassing, een term geïntroduceerd door psycholoog John Welwood in de jaren '80, verwijst naar het gebruik van spirituele overtuigingen of praktijken om moeilijke emoties of persoonlijke problemen te vermijden. In plaats van onze pijn te confronteren, proberen we ongemakkelijke gevoelens te vermijden door je te richten op het licht door bijvoorbeeld meditatie, positieve affirmaties, of spirituele idealen. Je zoekt het hierbij buiten jezelf.

Naast de veelvoorkomende vorm hierboven, kan het zich ook uiten in het richten van onze aandacht op grote, externe doelen. Dit om te vermijden dat we naar binnen kijken en onze eigen pijn onder ogen zien. Door je te focussen op het helen van anderen of van het collectief, kun je jezelf onbewust onttrekken van je eigen verantwoordelijkheid. Het lijkt misschien nobel om de last van de wereld te dragen, maar in werkelijkheid kan dit een manier zijn om je eigen pijn en ongemakken niet aan te hoeven voelen. Je plaatst jezelf boven anderen door te denken dat jij degene bent die hen moet helen, en verliest daarbij het contact met wat er in jou speelt. Dit kan verlichting bieden, maar ontneemt uiteindelijk de kans op diepgaande heling, als je het hierbij laat.

Hoewel spiritualiteit krachtige hulpmiddelen biedt voor persoonlijke groei, wordt het problematisch wanneer het dient als middel om pijn te vermijden. Wanneer we ons ongemak niet volledig onder ogen zien, blijft het sluimeren en komt het op een ander moment weer naar de oppervlakte. Echte heling vraagt om volledig aanwezig te zijn bij je pijn, zonder deze te verdringen of te verbergen achter spirituele idealen.

De gevaren van spiritual bypassing

Een van de grootste gevaren van spiritual bypassing is dat het ons uit balans brengt. Wanneer we ons volledig richten op het spirituele en hogere idealen, verliezen we vaak het contact met onze emoties, ons lichaam, en de realiteit van ons dagelijks leven. Dit leidt tot een "zweverig" gevoel, alsof we niet volledig aanwezig zijn in het hier en nu, en daarmee de diepere lagen van ons mens-zijn negeren. Wanneer we onze pijn vermijden, missen we de kans op echte heling. Pijn en ongemak zijn signalen die ons willen vertellen waar onze aandacht nodig is. Heling begint met het erkennen van deze signalen in plaats van ze te vermijden of te analyseren. Spiritual bypassing ontneemt ons de mogelijkheid om onszelf beter te begrijpen en te transformeren door de confrontatie aan te gaan met onze eigen schaduwkanten.

De drie stappen voor zelfheling

Zelfheling is een actief proces waarin je verantwoordelijkheid neemt voor je eigen welzijn. Niemand anders kan jou helen – alleen jij kunt dat doen door naar binnen te keren en eerlijk te kijken naar wat er speelt. Er zijn drie essentiële stappen die belangrijk zijn in het proces van zelfheling: erkennen, herkennen, en er naar handelen. Cruciaal hierbij is dat je niet probeert om alles mentaal op te lossen of te analyseren, maar dat je deze stappen neemt vanuit een houding van aanschouwen zonder oordeel.

1. Erkennen
De eerste stap in zelfheling is het erkennen van je pijn en ongemak. Dit betekent dat je stopt met het wegduwen of negeren van je emoties. Vaak proberen we onszelf te beschermen door onze pijn niet toe te laten, maar deze ontkenning houdt ons vast in een staat van stagnatie. Echte heling begint wanneer je erkent wat er aan de hand is, zonder oordeel of analyse. Het gaat er niet om dat je direct probeert de oorzaak van de pijn te begrijpen of te verklaren, maar dat je simpelweg accepteert dat de pijn er is.

Erkennen betekent niet dat je in de pijn blijft hangen. Aanwezig zijn bij de pijn betekent simpelweg dat je accepteert wat er op dat moment is, zonder eraan voorbij te gaan of te willen dat het verdwijnt. Het is een proces van volledig aanwezig zijn, zonder het ongemak te verdringen of te ontkennen. Dit betekent echter niet dat je jezelf in die pijn vasthoudt of blijft hangen in negatieve emoties, maar dat je de pijn toestaat zonder eraan te vluchten. Door de pijn te erkennen, kan deze uiteindelijk transformeren.

2. Herkennen
De tweede stap is herkennen wat deze pijn betekent en wanneer je in dit patroon stapt. Dit betekent niet dat je de pijn volledig moet analyseren, maar dat je deze observeert zonder oordeel. Herkennen is een proces van bewustwording en contemplatie, waarin je begint te zien welke patronen en overtuigingen bijdragen aan je pijn, zonder dat je dit direct probeert te verklaren of op te lossen. Het is een uitnodiging om te observeren wat er in je leeft, zonder mentaal te zoeken naar antwoorden.

In plaats van te analyseren, gaat het bij herkennen om aanschouwen zonder oordeel. Dit is een proces van aanwezig zijn bij wat er is, zonder te proberen het direct te veranderen. Door simpelweg te observeren, begint er ruimte te ontstaan voor heling. Aanschouwen zonder oordeel is dus iets heel anders dan negeren. Je gaat er niet aan voorbij, maar je laat het aanwezig zijn zonder hier wat van te vinden of wat mee te moeten, anders dan het te laten zijn.

3. Er naar handelen
De laatste stap in zelfheling is er naar handelen. Wanneer je je pijn hebt erkend en herkend zonder oordeel, is het tijd om actie te ondernemen om deze te verwerken en te integreren. Dit betekent dat je verantwoordelijkheid neemt voor je helingsproces en in beweging komt om veranderingen in je leven aan te brengen. Actie ondernemen gaat over het doorvoelen en belichamen van je inzichten, en vervolgens keuzes maken die je helpen om verder te komen.

Er naar handelen gaat niet over impulsieve beslissingen, maar over het geleidelijk toepassen van de inzichten die je hebt opgedaan. Dit kan betekenen dat je gezondere grenzen stelt, meer tijd voor jezelf neemt, of veranderingen doorvoert in je dagelijkse gewoonten. Het belangrijkste is dat je de verantwoordelijkheid neemt om jezelf te ondersteunen in je heling, zonder te verwachten dat iemand anders dit voor jou kan doen.

De vicieuze cirkel van analyse en oplossingen zoeken

Als je al langere tijd tegen een probleem aanloopt en er maar niet de vinger op kunt leggen, kan het zijn dat je vastzit in een vicieuze cirkel van analyse en het zoeken naar oplossingen. In plaats van volledig aanwezig te zijn bij wat je voelt, probeer je mentaal te begrijpen en te verklaren wat er mis is. Dit kan ertoe leiden dat je steeds opnieuw dezelfde gedachten en zorgen herkauwt, zonder vooruitgang te boeken. Dit wordt vaak cognitieve overbelasting of analythical loop genoemd. In deze staat blijf je hangen in het eindeloos onderzoeken van je probleem, terwijl je voorbijgaat aan wat er werkelijk speelt.

Een coach of therapeut kan in dit soort situaties enorm behulpzaam zijn. Een professional kan je helpen om uit deze mentale loop te stappen en je begeleiden naar een plek van erkenning en acceptatie. Waar je zelf vaak blijft zoeken naar mentale oplossingen, kan een coach of therapeut je helpen om dieper te gaan en voorbij de analyse te kijken naar wat er daadwerkelijk onder schuilt. Ze kunnen je helpen te erkennen wat er echt speelt en je ondersteunen om de gevoelens die je negeert of wegduwt toe te laten. Hierdoor kun je door de oppervlakkige analyse heen breken en beginnen met daadwerkelijke heling.

Waar regressie, hypnose, EFT en familieopstellingen helpen

Bij het proces van zelfheling zijn er methoden die je kunnen ondersteunen om dieper te gaan in het erkennen, herkennen, en er naar handelen. Deze technieken kunnen helpen om blokkades te doorbreken en diepere lagen van je bewustzijn en emoties te bereiken.

1. Regressietherapie: regressie helpt je terug te gaan naar onverwerkte ervaringen uit je verleden die mogelijk verantwoordelijk zijn voor je huidige pijn en blokkades. Door terug te gaan naar deze  ervaringen en te erkennen, kun je deze integreren in het heden en loslaten wat niet meer dienend is. Regresstherapie kan je helpen om onverwerkte emoties die je misschien hebt onderdrukt of genegeerd, naar boven te halen en te verwerken.

2. Hypnose: hypnose kan helpen om in een diepe ontspanning te komen waarin je toegang krijgt tot het onderbewuste. Hierdoor kun je gemakkelijker oude patronen en overtuigingen herkennen die je op een bewust niveau misschien niet opmerkt. Door onder hypnose inzichten te krijgen over je pijn, kun je op een dieper niveau gaan werken aan heling en transformatie. Hypnose is een staat van zijn die ook bij regressietherapie gebruikt wordt.

3. EFT (Emotional Freedom Techniques): EFT is een methode waarbij je zachte tikjes geeft op bepaalde energiepunten van je lichaam terwijl je je focust op negatieve emoties of lichamelijke pijn. EFT kan helpen om de emotionele lading van bepaalde situaties te verminderen en blokkades los te maken. Het helpt je bij het erkennen en herkennen van emoties zonder oordeel, zodat je ze kunt verwerken en integreren.

4. Familieopstellingen: familieopstellingen kunnen helpen om patronen en dynamieken binnen het familiesysteem zichtbaar te maken die onbewust invloed hebben op je huidige emoties en gedrag. Dit is vooral nuttig voor het herkennen van onderliggende blokkades die voortkomen uit je familiegeschiedenis of relaties. Door deze onbewuste patronen aan het licht te brengen, kun je ze doorbreken en nieuwe inzichten verkrijgen over hoe ze je huidige leven beïnvloeden.

Deze technieken bieden diepere toegang tot het proces van zelfheling en kunnen je helpen om op subtielere niveaus te werken met je emoties en overtuigingen. Het zijn geen snelle oplossingen, maar hulpmiddelen die je ondersteunen bij het herkennen en integreren van wat er speelt.

Loslaten is een gevolg, geen actie

In veel spirituele en persoonlijke groeiprocessen wordt er gesproken over loslaten. Dit kan de indruk wekken dat loslaten een bewuste handeling of actie is, alsof je op een knop kunt drukken om je pijn of problemen los te laten. Maar loslaten is geen actie – het is een natuurlijk gevolg van erkenning.

Wanneer je iets volledig hebt erkend en doorvoeld, begint het vanzelf los te laten. Loslaten is niet iets wat je kunt forceren; het gebeurt organisch zodra je stopt met verzet en je volledig aanwezig bent bij wat er is. Zodra je de pijn zonder oordeel hebt erkend, begint de spanning of emotie zich vanzelf te ontbinden. Loslaten is dus niet iets wat je doet, maar iets wat gebeurt als een gevolg van acceptatie.

Het idee dat we actief iets moeten loslaten is een illusie. Je kunt niet mentaal beslissen om iets los te laten. Pas wanneer je het proces van erkennen en herkennen hebt doorlopen, ontstaat er vanzelf een ruimte waarin loslaten kan plaatsvinden. Dit proces vraagt geduld en vertrouwen in het natuurlijke verloop van je heling. Dat betekent niet dat het een langdurig proces hoeft te zijn. Met goede begeleiding kan je snel naar de kern. Het vraagt alleen wel geduld met jezelf. Ontevredenheid en veroordeling houden jezelf alleen maar verder van heling. In zoverre is er dus geen Quick-fix. Het vergt acceptatie.

Aanwezig zijn bij pijn betekent niet blijven hangen in pijn

Aanwezig zijn bij pijn betekent niet dat je erin moet blijven hangen. Het is belangrijk om te begrijpen dat aanwezig zijn bij pijn betekent dat je deze accepteert zoals die op dat moment is, zonder er voorbij te gaan of het te ontkennen. Dit betekent niet dat je jezelf blijft vasthouden aan die pijn of dat je jezelf toelaat om erin te verdrinken. Het gaat om acceptatie van wat er nu is, zonder de behoefte om er meteen vanaf te willen.

Wanneer je pijn erkent, betekent dat simpelweg dat je de ervaring toelaat zonder oordeel en zonder er direct iets aan te willen veranderen. Het is een uitnodiging om te zijn met wat er is, zonder te blijven hangen in het verleden of gefixeerd te zijn op de toekomst. Vanuit deze staat van acceptatie kan heling zich op natuurlijke wijze ontvouwen.

De verantwoordelijkheid van zelfheling

Niemand anders kan jou genezen. Heling is een proces dat begint en eindigt bij jou. Het kan verleidelijk zijn om te denken dat iemand anders – een coach, een therapeut, of een spirituele leraar – jou kan redden of je pijn kan wegnemen, maar de realiteit is dat jij zelf de verantwoordelijkheid moet nemen. Externe hulpbronnen kunnen waardevol zijn om je te begeleiden, maar de echte verandering komt wanneer jij bereid bent naar binnen te kijken, te erkennen wat er speelt, en er naar te handelen.

Heling is een reis van zelfreflectie, observatie, en verantwoordelijkheid. Het begint met het erkennen van wat er is, het herkennen van de onderliggende patronen zonder oordeel, en het nemen van actie om deze te integreren in je leven. Pas wanneer dit proces volledig doorlopen is, laat de pijn of het ongemak vanzelf los.

Het is zoveel

Het lijkt nogal veel waar je aan moet voldoen en rekening mee moet houden. Wat dat betreft zou ik het willen vergelijken met auto rijden. Als ik jou vertel hoe je auto moet rijden betekent het nog niet dat je zonder schade van Zaandam naar Pieterburen zal rijden. Het vergt begeleiding en oefening om alles te integreren wat er bij komt kijken. En daar is begeleiding door een coach of therapeut in jouw proces zo waardevol. Deze zorgt ervoor dat jij uit je hoofd kan blijven door bezig te zijn met hoe het allemaal moet, zodat jij kan voelen en ervaren. Laat mij jouw spiegel en begeleider zijn in dit proces.